Социоемоционален развој кај детето од 3 до 7 години

 

Усвојувањето на емоциите воглавно се одвива во раното детство, тие се еден од најважните фактори кои имаат целокупно влијание врз единката и нејзиниот интерперсонален живот. 

 

Емоционалниот развој подразбира препознавање на своите и емоциите на другите, способност за управување и регулација на емоциите, а истовремено има и влијание врз социјалниот развој. 

 

Социјализацијата на емоциите кај децата е под влијание на наследните механизми на емотивно реагирање, семејството и пошироката околина. 

 

Односот помеѓу родителот и детето почнува да се развива уште од најрана возраст. Врз основа на начинот на кој родителот реагира на потребите на детето се воспоставува еден од трите типови на поврзаност: сигурен, несигурен или анксиозен тип. Основа за другите односи кои детето во иднина ќе ги воспоставува, сликата за себе како и неговото понатамошно функционирање во општеството примарно се гради врз основа на односот кој што детето ќе го воспостави со родителите. Воспоставувајќи однос со другите деца од семејството и своите врсници посебно со вклучување во градинка и создавање на првите пријателства децата учат да ги разберат потребите на другите, последиците на своето однесување врз себе си и другите, општествените правила и воопшто меѓучовечките односи. 

 

Стабилен социоемоционален развој не само што е силна предиспозиција за понатамошен успех во односите со врсниците туку има влијание и врз академскиот успех, успехот во кариерата, подобро ментално здравје како и поголема прифатеност од околината.

2 - 3 години

      • детето во овој период изразува љубомора, засраменост и гордост. Ова исто така е и период на пркос и отпор со изразена неодлучност и сѐ да биде по негово. Покажува страв на силни звуци, темнина, имагинарни суштества од бајките, самотија, одвојување…
      • од оној кој што се грижи за него бара многу внимание, знае на кратко да почека при задоволување на потребите и имитира посложени активности на возрасните и врсниците
      • врз основа на израз на лицето на другите препознава и именува особини и чувства, на пр. тажен, добар, среќен итн. Свесноста за своите чувства ја изразува преку како кобајаги или опишувајќи со зборови
      • за овој период е карактеристична паралелна игра т.е. детето игра блиску до другите деца, но не и со нив. Не сака да ги споделува играчките освен во случај ако одредената играчка веќе не го интересира

3 - 4 години

      • покажува љубов кон другите деца и возрасните, кон помалите деца е нежно и сака да ги утеши кога плачат
      • помеѓу најчести детски стравови се стравовите од темнина и од маскирани лица
      • протестирањето и тагувањето при разделба со личностите за кои е врзано е сѐ пократко. Полесно ја поднесува разделбата ако е претходно подготвено со едноставно објаснување и се радува на повторна средба
      • се губи посесивноста кон играчките, почнува да ги споделува. Во игра приоѓа на дете/деца и се обидува да учествува. Покажува сѐ поголема соработка во групни активности и е во состојба да учествува во групна игра. Играта трае подолго и побогата е фантазијата

4 - 5 години

      • расте стравот од темнина и самотија, од имагинарни суштества (вештерки и сл.), се појавуваат ноќни кошмари
      • во повеќето секојдневни ситуации многу лесно се оделува од личностите за кои е врзано, на пр. со задоволство оди во градинка. Поинтересна му е интеракцијата со своите врсници отколку со возрасните
      • покажува подготвеност за прилагодување на своето однесување на правилата на играта. Често се појавува натпреварување и ривалитет во текот на играта и секојдневните активности
      • чести се караниците и конфликтите при интеракција со врсниците. Но како што конфликтите настануваат лесно така и брзо престануваат и интеракцијата продолжува како ништо да не се случило

5 - 6 години

      • во овој период стравовите се сѐ уште присутни. Карактеристичен е стравот од физички повреди, кучиња, паѓање, страв од останување сам дома, духови, имагинарни суштества кои се кријат во темнината и сл.
      • иако во овој период детето сака да манифестира самостојност сѐ уште му е многу значаен близок и поврзувачки однос со родителите. Сѐ уште во потполност не ги контролира емоциите па може да се јават бес, лутина и тага
      • при манифестација на лутина сѐ повеќе се присутни исмејувањето, пцуењето, навредувањето и фалењето. Покажува смисла за хумор, загриженост, завист, разочарување и срам. Самодовербата е зголемена
      • само ги одбира другарите. Кон помалите деца и животни се однесува заштитнички. Споделува и го чека својот ред, разбира правила на игра како и концепт на фер игра. Карактеристична е креативност во играта, детето само ја осмислува и планира

6 - 7 години

      • во овој период доминира стравот предизвикан од гледање/слушање на страшни филмови и приказни. Вообичаено се појавува страв да не им се случи нешто лошо на блиските. Карактеристичен е и стравот од губење на љубов од страна на оние кои се грижат за него
      • бидејќи веќе е во период кога може да ги согледа последиците од своето емоционално реагирање има поизразена контрола на сопственото однесување како и подобра успешност во контрола на емоционалното изразување
      • при интеракција покажува способност да се стави на местото на другиот односно неговите мислења, чувствувања и доживувања
      • вообичаено избира пријатели од ист пол и се зацврстува пријателството кое се базира на заеднички интерес, подготвеност за взаемна поддршка, слични способности и лични карактеристики
      • клучно место зазема играта со правила кои самите ги создаваат, но карактеристично е што самите ги усогласуваат тие правила кога ги донесуваат и кога ги менуваат водејќи сметка за целите и мислењата и на другите играчи, а не само за своите