Ranaintervencija.mk

Kontrolloni arritjet e zhvillimit të fëmijës Tuaj

Nëse dyshoni për ndonjë vonesë në zhvillimin e fëmijës Tuaj, ose devijim në fushë të caktuar të zhvillimit, na kontaktoni në 074-222-148 dhe do të merrni mbështetje falas online.

Vlerësimi i zhvillimit

Çfarë është vlerësimi i zhvillimit

Përmes vlerësimit të zhvillimit mundësohet identifikimi i arritjeve të zhvillimit tek fëmija në fushat si në vijim: fusha motorike, kognitive, e të folurit dhe socio-emocionale. Ky vlerësim shërben si indikator që tregon për ekzistimin e devijimit të caktuar në arritjet zhvillimore të cilat priten nga fëmija në pajtim me moshën e tij. Çdo devijim kërkon ekzaminim të mëtejshëm, procedura diagnostike dhe vlerësime nga personat profesionalë.

Nëse tek Ju paraqitet dyshimi për ndonjë vonesë në zhvillimin e fëmijës Tuaj, ose devijim në fushë të caktuar të zhvillimit, na kontaktoni në 074-222-148 dhe do të merrni mbështetje falas online.

Vlerësimi 0 - 3 muaj

Arritjet e zhvillimit në moshën 3-mujore

Zhvillimi motorik

Motorika e vrazhdë

- - - i shtrirë në shpinë – koka është në vijën qendrore të trupit, kur e tërheqim në pozicion ulur e mban, ka të vendosur kontroll. Bëni lëvizje simetrike me duart dhe këmbët
    - i shtrirë në bark – mbështetet në llërë, e mban kokën drejt në kënd prej 45 deri 90 gradë, për rreth një minutë
    - i mbajtur nën sqetull, drejtë – në kontaktin e shputës me tokën e mban shkurtimisht peshën dhe përpiqet të kërcejë

Motorika e butë

- - - pëllëmbët janë të hapura, sendin e vendosur pasivisht e mban shkurt dhe është i vetëdijshëm për të
    - i afron pëllëmbët njërën afër tjetrës, në nivelin e kraharorit dhe i dërgon në gojë
    - i tund duart dhe nëse ka lodra të varura sipër tij, arrin të godasë ndonjë pas disa përpjekjeve

Perceptimi

- - vizual – e përcjell sendin me shikim dhe kthimin e kokës horizontalisht nga njëri skaj në tjetrin, si dhe lart e poshtë, duke filluar nga vija qendrore
  - auditiv – reagimi dëgjimor motorik, u përgjigjet tingujve me tërë trupin (shqetësohet ose e ndalon lëvizjen). Fillon ta njohë dhe t’i përgjigjet zërit të nënës.

Komunikimi

- - gugat, i lidh bashkëtingëlloret me zanoret (vokalet me tingujt grykorë)

Sjellja sociale

- - buzëqeshja e përqendruar, sociale e përcjellur nga gëzimi kur do ta sheh nënën

Nëse vëreni ndonjë nga shenjat e mëposhtme tek foshnja Juaj, na kontaktoni në 074-222-148 çdo ditë pune nga e hëna në të premten nga ora 10:00 deri në orën 17:00 dhe do të merrni mbështetje falas online

- - lëvizja e trupit nuk duhet të jetë as e vrazhdë dhe as e ngathët. Lëvizjet e duarve dhe këmbëve nuk duhet të dallohen midis anës së majtë dhe të djathtë.
  - kokën e hedh prapa nëse e tërheqim për t’u ulur, ose është e rrotulluar në njërën anë ose në tjetrën derisa e mbajmë drejt në duar
  - pëllëmbët i mban fort të shtrënguar, gishti i madh është brenda dhe nuk ka vetëdije edhe nëse i vendosni diçka për të mbajtur
  - mungesa e buzëqeshjes
  - nuk ka shikim të drejtuar dhe as përpjekje për të përcjellur send ose person që ndodhet para tij
  - nuk gugat, ose vokalizon
  - nuk reagon ndaj tingujve të mjedisit
  - ka reagime të dhunshme ndaj prekjes, kur e ndërroni, lani, përqafoni, bëni masazh, etj.

3 - 6 muaj

Arritjet e zhvillimit në moshën 6 mujore

Zhvillimi motorik

Motorika e vrazhdë

- - - i shtrirë në shpinë – i zgjat duart, e sjellim lehtësisht në pozicionin ulur. Kthehet në stomak dhe kthehet përsëri në shpinë
    - i ulur – qëndron i ulur vetëm për një kohë të shkurtër, i mbështetur me duart para vetes
    - i pozicionuar në bark – mbështetet në duart e shtrira, pëllëmbët gjysmë të hapura ose të hapura
    - i mbajtur nën sqetull – së pari e prek bazën me gishtërinjtë, pastaj e lëshon shputën. E bart peshën e trupit të tij dhe kërcen.

Motorika e butë

- - - zgjatet, i lëshon duart larg kraharorit. E gjuan lodrën nga njëra dorë në tjetrën. Kapjen e bën me tërë pëllëmbën

Perceptimi

- - reagimi vizual – i qartë, i përcjellë personat dhe sendet që janë larg tij
  - reagimi auditiv – i qartë, me shikim kërkon burim të tingullit

Komunikimi

- - llomotitja intensive, një sërë tingujsh me vëllim të ndryshëm dhe lartësi të tonit

Sjellja sociale

- - sillet në mënyrë të ndryshme me persona të njohur dhe të panjohur

- - nuk i merr sendet që mund t’i kap
  - kontroll i dobët i kokës
  - nuk përpiqet të drejtohet në bark
  - nuk ka interes për sendet edhe nëse ia vendosim në dorë (nuk i sheh, nuk i fut në gojë)
  - mungesa e buzëqeshjes dhe reagimi i personave dhe tingujve nga mjedisi
  - nuk i përgjigjet fjalimit dhe prekjes emotive të nënës

6 - 9 muaj

Arritjet e zhvillimit në moshën 9 mujore

Zhvillimi motorik

Motorika e vrazhdë

- - - i shtrirë në shpinë – ulet vetë, nëse është afër mobiljeve, përpiqet të drejtohet. Me shpejtësi i ndryshon pozicionet (shtrihet, ulet, rrotullohet)
    - i ulur – vetëm ulet, mund të mbahet nëse mbështetet përpara dhe anash
    - në bark – mbahet në pozicion zvarritës në gjunjë dhe pëllëmbë, nuk ka nevojë të zvarritet
    - drejt në këmbë – e bart peshën e trupit nëse e vendosim pranë mobiljeve ose e mbajmë me të dyja duart

Motorika e butë

- - - kap sende të vogla me gishtin e madh dhe gishtin tregues, mban ushqim të ngurtë në dorë dhe e bart në gojën e tij. Përmirësohet përdorimi i përbashkët i të dyja duarve, qëllimisht i hedh sendet nga dora

Perceptimi

- - vizual – e përcjell ku ia fshehim sendin
  - auditiv – reagon edhe në shushurima

Komunikimi

- - shqipton tinguj

Sjellja sociale

- - ka frikë nga të panjohurit, qan nëse dëgjon fëmijë tjetër duke qarë, e tërheq vëmendjen, (qëllimisht kollitet, qesh, etj.)
  - fillon t’i mësojë koreografitë e këngëve (P.sh. “Dy duar, dhjetë gishta”)

- - nuk ulet në mënyrë të pavarur, madje as me të mbështetur
  - nuk e mban peshën e trupit
  - nuk reagon në thirrjen me emër
  - nuk i shqipton bashkëtingëlloret
  - nuk arrin të hedh lodrën nga njëra dorë në tjetrën
  - nuk ka interes për ta eksploruar hapësirën
  - është indiferent edhe ndaj nënës

9 - 12 muaj

Arritjet e zhvillimit në moshën 12 mujore

Zhvillimi motorik

Motorika e vrazhdë

- - - ulet në mënyrë aktive, ngrihet në këmbë me pak ndihmë
    - i ulur në mënyrë të pavarur dhe kohë të gjatë
    - i drejtuar në këmbë – qëndron vetëm për disa sekonda, ecën drejt mobiljeve edhe nëse e mbajmë në njërën dorë
    - në bark – zvarritje e koordinuar

Motorika e butë

- - - kap sende të vogla me gishtin e madh dhe gishtin tregues
    - i godet dy lodra me njëra – tjetrën ose troket në tavolinë për të bërë zhurmë
    - mban lugë, por akoma nuk han vetëm

Perceptimi, të kuptuarit, të folurit dhe komunikimi

- - shfaqen fjalët e para me kuptim, gjestet janë mbizotëruese në komunikim
  - e kupton fjalimin e thjeshtë, reagon në mënyrë adekuate
  - përmirësohet koordinimi vizual – motorik
  - vëren gjethe dhe sende që lëvizin shpejt dhe ndodhen në një distancë më të madhe prej tij

Sjellja sociale

- - është krenar me veten e tij kur do të arrijë të bëjë diçka
  - nuk dëshiron të mbetet me të panjohurit (në kopshtin e fëmijëve)
  - dëshiron që nëna t’i lexojë libër dhe reagon në mënyrë të duhur në përmbajtjen (më shumë mbi ngjyrën dhe melodinë e zërit)
  - fillon kontaktin me të rriturit, ka gjest për të pyetur

- - nuk qëndron, nuk zvarritet
  - nuk ka asnjë fjalë të vetme me kuptim
  - nuk u përgjigjet thirrjeve
  - nuk e kërkon lodrën kur ia fshihni
  - nuk përdor gjeste
  - nëse humb disa nga aftësitë që i ka fituar më parë

12 - 18 muaj

Skriningu i zhvillimit prej 12 deri në 18 muaj

Zhvillimi motorik

- - ecën në mënyrë të pavarur
  - me ecje këmbadoras i ngjit shkallët, ka nevojë për ndihmë gjatë ngjitjes dhe zbritjes
  - i tërheq dhe i shtyn lodrat gjatë ecjes
  - vetëm ulet në karrige të vogël
  - ndërton kullë prej 2-3 kubeve
  - shfleton më tepër faqe të librit me fotografi
  - vendos sende të vogla në shishe
  - shkarravit në mënyrë spontane
  - vendos zhetone në vrimë (monedha në arkë)

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - gëzohet për fotografitë në libër
  - i njeh disa pjesë të trupit
  - i kupton disa urdhra të thjeshta verbale
  - i lidh tingujt e kafshëve me fotografinë në libër
  - bën klasifikime të thjeshta sipas ngjyrës dhe formës

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - tregon për atë që e dëshiron
  - të kuptuarit e të folurit është më i mirë se fondi i fjalëve që i ka
  - shqipton të paktën 5 fjalë me kuptim
  - thotë “Jo” ose bën me kokë
  - përpiqet të këndojë
  - ka një formë pyetësore të intonacionit (Mami?)

Zhvillimi socioemocional

- - dëshiron të jetë në qendër të vëmendjes
  - zakonisht luan vetëm
  - dëshiron t’i eksplorojë sendet dhe hapësirën
  - i përqafon dhe i puth prindërit dhe të afërmit
  - ndjehet mirë në vendet e njohura
  - nuk dëshiron t’i ndajë lodrat

Na kontaktoni në 074-222-148 çdo ditë pune nga e hëna në të premten në periudhën nga ora 10:00 deri në orën 17:00 dhe do të merrni mbështetje falas online, nëse fëmija Juaj është 18 muajsh:

- - nuk ecën në mënyrë të pavarur
  - nuk kthehet kur e thërrisni me emër
  - nuk u përgjigjet tingujve të përditshëm (thirrja e telefonit)
  - nuk reagon derisa lexoni dhe nuk tregon se kërkon fotografi të librit
  - nuk e zgjat dorën spontanisht
  - nuk përpiqet t’i shqiptojë rrokjet dhe fjalët
  - nuk ju shikon në sy kur flisni me të

18 - 24 muaj

Skriningu i zhvillimit prej 18 deri në 24 muaj

Zhvillimi motorik

- - mund të gjunjëzohet dhe të drejtohet pa u mbajtur
  - e hedh topin
  - përpiqet ta arrijë topin me duart dhe trupin e tij
  - shtyhet me këmbët e tij i hipur në një lodër me rrota (lëviz)
  - ngjitet dhe i zbret shkallët nëse e mbajmë në njërën dorë
  - e hap kapakun e kutisë

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - radhit kullë prej 4 kubeve
  - vendos unaza në shkop
  - shkarravit
  - fillon t’i kuptojë konceptet e kohës (P.sh. “Jo tani, kur të shkojmë në shtëpi”)
  - njeh dhe emërton persona të njohur në fotografi
  - mban mend detaje dhe rutina

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - ka holofrazë (një fjalë është një fjali e tërë) dhe deri në fund të periudhës i lidh nga 2 fjalë
  - ka rreth 20 fjalë me kuptim
  - me kërkesë, emërton disa fotografi në libër
  - i përsërit fjalët që ka dëgjuar
  - kërkon ndihmë

Zhvillimi socioemocional

- - shfaqet zemërimi, turpi, zhgënjimi
  - nuk mund t’i kontrollojë emocionet e tij, gjë që është shkaku i shfaqjes së tantrumeve
  - në fund të periudhës zvogëlohen frikat e ndarjes
  - fillon të ndiejë, nëse dikush është i pikëlluar – e përqafon atë
  - është zotërues i lodrave të tij

- - nuk përpiqet të vrapojë
  - nuk mund ta hedh topin
  - ka lëvizje të ngathët ose të ngadaltë të trupit
  - nuk i kupton urdhrat verbale nëse nuk shoqërohen me gjeste dhe demonstrime
  - nuk i përsërit fjalët
  - nuk ka interes të shikojë libër për të paktën 5 minuta
  - ka më pak se 20 fjalë dhe nuk i lidh në një fjali
  - nuk përdor gjeste për ta plotësuar të folurit e tij

2 - 3 vjet

Skriningu i zhvillimit 2 vjet

Zhvillimi motorik

- - ngrihet në gishtat e këmbëve
  - e shkelmon topin
  - ngjitet në karrige, shtrat, pengesa në sheshin e lojërave për fëmijë
  - bën përpjekje për të vrapuar
  - duke u mbajtur u ngjitet shkallëve dhe zbret prej tyre
  - e hedh topin me dorën e drejtuar mbi kokën e tij (duke e hedhur)
  - vizaton vija të drejta dhe përpiqet të vizatojë vijë rrethore

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - e gjen sendin e fshehur mirë (nën disa mbulesa)
  - në fund të kësaj periudhe fillon ta përdorë më shumë njërën dorë ose të shkelmojë me njërën këmbë (mbetet të shihet nëse dora / këmba e majtë apo e djathtë do ta ketë më të fortë)
  - bën klasifikime të thjeshta, i grupon sendet sipas madhësisë, formës, ngjyrës, pa i përmendur se çfarë janë
  - fillon të luajë lojëra Ko Bajagi
  - radhit kullë prej 3 deri në 5 kube

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - sipas kërkesës tregon fotografi konkrete në librin e fotografive
  - emërton pjesë të trupit, si dhe sende të përditshme dhe njerëzit përreth tij
  - i lidh dy fjalë në fjali, ndërsa deri në fund të kësaj periudhe mund të lidhë 3-4 fjalë
  - kupton dhe zbaton urdhra të thjeshta verbale (sille topin)
  - i përsërit fjalët që i ka dëgjuar nga të rriturit
  - në pyetjen: “Ku është?”, tregon saktësisht me gishtin

Zhvillimi socioemocional

- - i kopjon fëmijët e moshuar dhe të rriturit
  - zhvillohet pavarësia e tij
  - u gëzohet fëmijëve të tjerë
  - kokëfortësia, vepron sipas mendjes së vet, inatoset
  - mbizotëron loja paralele, duke e përfshirë herë pas here një fëmijë tjetër në lojën e tij, ose ai përpiqet të përfshihet në lojën e dikujt tjetër

- - nuk i lidh dy fjalë në fjali
  - nuk e di për çfarë shërbejnë sendet e përditshme (krehri, gota, luga…)
  - nuk ka interes t’i imitojë njerëzit e tjerë
  - nuk ecë në mënyrë të qëndrueshme
  - i humb aftësitë e fituara më parë

3 - 4 vjet

Skriningu i zhvillimit 3 vjet

Zhvillimi motorik

- - është i shkathtë në ngjitje
  - vrapon me lehtësi
  - e drejton biçikletën me tri rrota duke i sjellë pedalet
  - ngjitet dhe zbret nga shkallët, duke u ngjitur në mënyrë alternative në secilën shkallë
  - luan me lehtësi me lodrat të cilat kanë doreza, komanda në butonat, etj.

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - kupton sa janë Dy (dy topa, dy kukulla…)
  - e vizaton rrethin, e vizaton vijën horizontale dhe vertikale duke e imituar
  - shfleton nga një faqe të librit me fotografi
  - bën enigma të 4 pjesëve
  - ndërton kullë prej të paktën 6 kubeve
  - luan lojëra Ko Bajagi

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - i emërton pothuajse të gjitha gjërat e njohura
  - tregon si quhet, gjininë dhe moshën
  - e di emrin e shokut
  - e përdor shumësin, si dhe përemrat vetorë (unë, ti, ne)
  - kupton dhe zbaton urdhra verbale të dy ose tri pjesëve

Zhvillimi socioemocional

- - i imiton shokët dhe të rriturit
  - shfaq dashuri për të tjerët
  - shqetësohet nëse shoku i tij qan
  - e pret radhën në lojë
  - ndahet më lehtë nga prindërit
  - ka një mori emocionesh
  - është i pavarur kur vishet dhe zhvishet, lahet dhe i fshin duart

- - është i ngathët, lehtësisht pengohet dhe bie
  - ka jargosje të rritur ose të folur mjaft të pakuptueshëm
  - në të folur i mungojnë fjalitë
  - nuk i kupton urdhrat më të thjeshta verbale
  - nuk imiton ose nuk luan lojëra imagjinare
  - nuk ju shikon në sy derisa flisni me të
  - i humb aftësitë që i ka fituar më parë

4 - 5 vjet

Skriningu i zhvillimit 4 vjet

Zhvillimi motorik

- - qëndron në njërën këmbë të paktën 2 sekonda
  - zakonisht e kap topin kur ia hedhim
  - e derdh lëngun nga shishja në gotë
  - arrin të presë me gërshërë me pak ndihmë
  - merr pjesë në përgatitjen e shujtës së tij (përzien drithëra me qumësht)

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - i dallon dhe i emërton ngjyrat themelore
  - numëron deri në 10 (duke e anashkaluar ndonjë numër me leje)
  - fillon ta kuptojë konceptin e kohës
  - mban mend dhe tregon pjesë të një tregimi
  - dallon njësoj nga të ndryshmet
  - vizaton figurë njeriu me 4 pjesë
  - shkruan disa shkronja shtypi
  - luan lojëra shoqëruese (memorie, domino…)
  - derisa i lexoni, bën supozime për ngjarjet e ardhshme në libër

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - e zotëron gramatikën e gjuhës amtare
  - këndon këngë për fëmijë
  - tregon përmbajtje më të shkurtra
  - di ta thotë emrin dhe mbiemrin e tij të plotë

Zhvillimi socioemocional

- - luan lojëra me role
  - është kreativ, lojërat e Ko Bajagi për të janë më të pasura
  - më shpesh dëshiron të luajë me fëmijët e tjerë se sa vetëm, bashkëpunon në të luajtur
  - dallon se çfarë është e vërtetë dhe çfarë është e sajuar
  - ka qëndrim mbi atë që e dëshiron, ose nuk e dëshiron

- - nuk mund të kërcejë në vend
  - nuk e dallon të vërtetën nga ajo që është e sajuar
  - refuzon të shoqërohet, më tepër preferon të luajë vetëm
  - është i rezistueshëm gjatë veshjes, të ushqyerit dhe përdorimit të tualetit
  - ka probleme të thotë diçka
  - nuk kupton urdhër verbal me tri pjesë
  - nuk e dallon të njëjtën prej të ndryshmes
  - të folurit është i pakuptueshëm për mjedisin
  - nuk i përdor saktë përemrat vetorë (unë dhe ti)
  - i humb aftësitë që i ka fituar më parë

5 - 6 vjet

Skriningu i zhvillimit 5 vjet

Zhvillimi motorik

- - qëndron në njërën këmbë të paktën 10 sekonda
  - kërcen, kapërcen, anashkalon pengesa
  - rrokulliset (përpara)
  - luan në kolovajzë, ngjitet dhe zbret në rrëshqitëse në shesh lojrash për fëmijë
  - kërcen anash, gjuan me saktësi

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - numëron deri në 10 sende
  - vizaton figurë njeriu me të paktën 6 pjesë
  - vizaton vizatime të thjeshta me detaje (vizatimi është i pasur, si një rrëfim)
  - vizaton trekëndësh
  - ka njohuri mbi gjërat që përdoren në përditshmëri (ushqimi, rrobat, të hollat, pajisjet për të ngrënë, etj.)
  - i shkruan shifrat nga 1 deri në 10, shkruan shkronja shtypi në mënyrë të pavarur, e mban lapsin në mënyrë të drejtë
  - e shkruan emrin e tij

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - flet në mënyrë të kuptueshme
  - shpjegon me fjali të plota
  - në të folur e përdor kohën e ardhme

Zhvillimi socioemocional

- - dëshiron t’i kënaqë shokët e tij
  - dëshiron të shoqërohet
  - e dallon mashkullin nga femra
  - i pranon rregullat e lojës
  - shfaq pavarësi më të madhe (shkon vetëm tek shoku i cili jeton tri kate mbi të)
  - kënaqet duke bërë shfaqje (duke luajtur, vallëzuar, aktruar)
  - di ta ndryshojë disponimin, të bashkëpunojë dhe më pas të fillojë të jetë kokëfortë

- - ka një gamë të vogël emocionesh
  - ka sjellje ekstreme, të tilla si frikë joreale, agresivitet ose turp i shfaqur
  - është i tërhequr, refuzon të shoqërohet
  - nuk ka reagim ndaj pranisë dhe fjalëve të fëmijëve ose të të rriturve të tjerë
  - nuk e thotë emrin dhe mbiemrin e plotë
  - shpërqendrohet lehtë dhe është afatshkurtër
  - nuk përdor njëjës dhe shumës në të folur, as kohën e kaluar dhe as kohën e ardhme
  - nuk vizaton
  - ka nevojë për ndihmë gjatë përdorimit të tualetit, veshjes dhe të ushqyerit
  - i humb aftësitë që i ka fituar më parë

6 - 7 vjet

Skriningu i zhvillimit 6 vjet

Zhvillimi motorik

- - e kalon pengesën disa herë radhazi
  - gjuan në vrap
  - bën manovra si i rritur derisa vrapon
  - ecën në trarin 5 cm të gjerë
  - nget biçikletë me ose pa rrota ndihmëse
  - bën dallimin midis lëvizjeve të shpejta dhe të ngadalta

Zhvillimi kognitiv (të mësuarit, të menduarit dhe zgjidhja e problemeve)

- - ndërton sende tridimensionale nga kubet
  - i pret format e thjeshta
  - ngjyros brenda vijave
  - lidh lidhëse
  - vizaton vija diagonale
  - e mban lapsin si duhet, lëvizjet janë nga gishtat, dhe jo nga kyçi i dorës
  - vizaton vizatime të njohura qartë
  - vizaton figurë njeriu me më shumë se 6 pjesë

Gjuha dhe aftësitë komunikuese

- - bën pyetje, jep përgjigje me fjali të shumta
  - fillon të lexojë
  - pyet për kuptimin e fjalëve
  - mund t’i analizojë fjalët, të dijë se prej cilave tinguj janë të përbëra
  - e shkruan emrin dhe mbiemrin e tij
  - të folurit është i qartë dhe i kuptueshëm

Zhvillimi socioemocional

- - bëhet i vetëdijshëm për emocionet e veta dhe të njerëzve të tjerë
  - përpiqet t’i kontrollojë emocionet e tij
  - dëshiron të dallohet, ta shfaq talentin e tij
  - tregon pavarësi më të madhe nga anëtarët e familjes
  - zhvillon vetëkontroll

- - belbëzon ose ka ndonjë problem të shprehet me gojë
  - nuk i ndjek udhëzimet
  - e ka të vështirë për të bërë miq
  - ka problem të ulet në një vend për një kohë të gjatë
  - shfaq agresion ndaj fëmijëve të tjerë
  - ka nevojë për ndihmë gjatë veshjes, zhveshjes, të ushqyerit dhe përdorimit të tualetit
  - i humb aftësitë që i ka fituar më parë

Ranaintervencija.mk, E-platformë për shërbime online për ndërhyrje të hershme dhe mbështetje të familjeve

Kush qëndron pas E-platformës Ranaintervencija.mk?

E-platforma ranaintervencija.mk u krijua si pjesë e projektit “Kujdesi në komunitetin për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre”, të zbatuar nga Lidhja e Edukatorëve dhe Rehabilitatorëve Specialë e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me mbështetjen financiare nga UNICEF.

Të përpiluar nga Lidhja e Edukatorëve dhe Rehabilitatorëve Specialë e Republikës së Maqedonisë së Veriut me mbështetje financiare nga zyra e UNICEF-it. Qëndrimet e shprehura në këtë dokument nuk duhet në asnjë mënyrë ta pasqyrojnë qëndrimin zyrtar të UNICEF-it.